آنچه که باید در مورد تسمه تایم بدانیم

اولین نکته ای که در مورد تسمه تایم ( Timing belt ) بسیار مهم می باشد، این است که این قطعه چه عملکردی دارد و چه نقش در خودرو ایفا می کند. تسمه تایم یکی از قطعات پیشرانه احتراق داخلی خودرو است که وظیفه زمان‌ بندی و هم‌ زمان‌ سازی حرکت میل‌ لنگ و میل‌ بادامک را برای باز و بسته کردن سوپاپ‌ ها را بر عهده دارد. آنچه که باید در مورد عملکرد تسمه تایم بدانیم مواردی مربوط به تعویض به موقع و علائم خرابی آن می باشد.

تسمه تایم چگونه کار می کند؟

تسمه تایم یک تسمه پلاستیکی است که به صورتی تنظیم شده تا با چرخش میل‌ لنگ، میل‌ سوپاپ را هم می‌ چرخاند و باعث حرکت سوپاپ‌ ها نیز می‌ شود. پیش از به کار گیری تسمه تایم در خودرو از زنجیر تایم در موتور اتومبیل‌ ها استفاده می‌ شد و اولین استفاده از تسمه تایم را مربوط به سال 1945 می‌دانند، اما حدود 17 سال بعد و در سال 1962 در موتور یک اتومبیل به شکل انبوه از تسمه تایم استفاده گردید.

چرخه احتراق موتور های داخلی شامل چهار مرحله می شود:

• مرحله اول مکش است که توسط پیستون ها و حرکت آنها در سیلندر به سمت پایین می باشد، پس از حرکت پیستون سوپاپ هوا باز می شود و مکش ایجاد شده باعث مکش مخلوط سوخت و هوا به داخل سیلندر می‌شود.
• مرحله دوم تراکم می باشد که هنگام بالا رفتن پیستون در داخل سیلندر و بسته شدن سوپاپ هوا و در نتیجه کمپرس شدن مخلوط سوخت و هوا انجام می گیرد.
• مرحله سوم توان است که با جرقه زدن شمع و منفجر شدن مخلوط سوخت و هوا شکل می گیرد و پس از آن پیستون به سمت پایین رانده می شود و سوپاپ دود در همان لحظه باز می شود.
• مرحله آخر و چهارم تخلیه است که در آن پیستون بالا می رود و دود از سوپاپ خارج می گردد.
• طی این چهار مرحله زمان بندی باز و بسته شدن سوپاپ هوا و دود توسط تسمه تایم انجام می شود و در واقع میل لینگ توسط تسمه تایم به میل سوپاپ انتقال می یابد و میل سوپاپ نیز سوپاپ ها را به بالا یا پایین می راند.

انواع تسمه تایم

تسمه تایم ها به دو دسته تسمه تایم و زنجیر تایم تقسیم می شوند.

تسمه تایم : این قطعه از جنس پلاستیک است و با گذشت زمان دچار آسیب می شود و باید به طور مرتب نزد مکانیک برویم تا از سلامت و زمان تعویض آن با خبر شویم.
زنجیر تایم : زنجیر تایم مقاومت بالاتر و طول عمری طولانی تر نسبت به تسمه تایم دارد و انتقال قدرت توسط آن نسبت به تسمه تایم بیشتر است.

اما سوالی که برای مالکان پیش می آید، این است که استفاده از تسمه تایم بهتر است یا زنجیر تایم؟ آنچه که باید در مورد این مقایسه بدانیم این است که علی رغم مقاومت بالاتر زنجیر تایم نسبت به تسمه تایم، چرا اتومبیل‌ سازان سراغ تسمه تایم رفتند که آسیب پذیر تر می باشد؟ دلیل استفاده طراحان از تسمه تایم تولید صدای کمتر در بخش موتور اتومبیل است، چراکه زنجیر تایم به دلیل جنس فلزی که دارد صدای زیادی تولید می کند و باعث رنجش خاطر راننده و دیگر سر نشینان می شود.
یکی دیگر از عوامل برتری تسمه تایم هنگام پاره شدن آن است که آسیب کمتری به موتور وارد می کند. شاید با خود بگویید احتمال پاره شده زنجیر تایم که بسیار کم است، اما باید بدانید اگر دچار این اتفاق شوید، میزان آسیب دیدگی به حدی است که ممکن است، مجبور شوید موتور اتومبیل را به کل عوض کنید.

علائم خرابی تسمه تایم

وقتی تسمه تایم دیگر قابل استفاده نباشد و نیاز به تعویض داشته باشد، دچار لایه لایه شدن و باز شدن هسته های فیبری می شود. همچنین می توان علائمی از ساییدگی و خرد شدن دنده های داخلی آن را مشاهده نمود. وقتی تسمه تایم خودرو پاره شود نیز برخی از عملکردهای خودرو دچار مشکل خواهند شد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

اختلال در عملکرد موتور

پارگی تسمه تایم می تواند، تاثیر مخربی در عملکرد موتور خودرو داشته باشد. اگر هنگامی که مشغول رانندگی هستید، زمان شتاب‌ گیری دور موتور به 2 تا 4 هزار برسد، نشانه ای از عدم تنظیم موتور است و باید حتما تسمه تایم را چک نمایید تا در صورت شل بودن اقدام به تعویض نمایید.
یکی دیگر از مشکلاتی که تسمه تایم فرسوده برای موتور به وجود می آورد، تولید صداهای عجیب شبیه به قیژ قیژ به خصوص هنگام رانندگی با سرعت بالا می باشد. با شنیدن این صداها سریعا رانندگی را متوقف کنید و به مراکز و افراد متخصص مراجعه نمایید.

بروز مشکل هنگام استارت و حرکت

عملکرد تسمه تایم در خودرو از طراحی دقیقی برخوردار است و باید همیشه تنظیم باشد. چنانچه تسمه تایم تنظیم باشد به ازای هر یک بار چرخیدن میل بادامک دو بار میل لنگ را می چرخاند و در نتیجه دریچه ها یا سوپاپ‌ های ورود و خروج گاز با چرخش میل بادامک، باز و بسته می‌ شوند. این دریچه ها متناسب با حرکت پیستون باز و بسته خواهند شد و اگر زمابندی این چرخه دچار مشکل شود، سایر کارها نیز از تنظیم خارج می شوند. این معضل می تواند، باعث به وجود آمدن مشکلاتی در استارت زدن خودرو شود چراکه زمانبندی دقیق نیست.

خراب شدن اگزوز

یکی از مشکلاتی در پی خراب شدن تسمه تایم برای خودرو به وجود می آید، ایجاد معضل برای اگزوز است. دود کردن پیش از حد اگزوز نشان از پاره شدن تسمه تایم می دهد. در این موقعیت موتور باید تلاش بیشتری برای به حرکت در آوردن قطعات خود کند و به همین خاطر فشار زیادی را متحمل می شود که افزایش دود اگزوز نتیجه این فشار می باشد.

نشت روغن از جلوی خودرو

یکی دیگر از نشانه های احتمالی خراب شدن تسمه تایم، نشت روغن موتور از پوشش تسمه تایم است. این پوشش توسط یک سری پیچ و مهره محافظت می شود که ممکن است با گذر زمان شل شوند و نشت روغن سرعت شل شدن این پیچ و مهره ها را افزایش می دهد. نشت روغن از روکش تایمینگ خودرو به دلایل دیگر منجر به گرم شدن بیش از حد و همچنین سایش زودرس تسمه تایم خواهد شد.

کج شدن سوپاپ و آسیب‌ دیدگی سیلندر

پارگی یا خراب شدن تسمه تایم تاثیر مستقیمی روی سوپاپ ها دارد که حتی می تواند منجر به آسیب دیدن آنها شود. مهم ترین دلیل پارگی تسمه تایم وارد شدن فشار مضاعف بر موتور خودرو می باشد. در صورتی که هنگام پاره شدن تسمه دور موتور بالا باشد سیلندر نیز آسیبی جدی می بیند و نیاز به تعویض دارد.

زمان تعویض تسمه تایم در خودروهای مختلف

آنچه که باید در مورد تسمه تایم بدانیم و رعایت کنیم، این است که باید قبل از رسیدن زمان تعویض، تسمه را بازبینی کنیم و حواسمان به علائم پاره شدن آن باشد. در لیست زیر زمان تعویض تسمه تایم مدل های مختلفی از خودرو ها ذکر شده است، اما برای دریافت اطلاعات کامل تر و دقیق‌ تر در مورد زمان تعویض تسمه تایم، بهتر است به دفترچه راهنمای خودرویتان مراجعه کنید.

• پژو 405 : هر 60 هزار کیلومتر
• پراید : هر 80 هزار کیلومتر
• پژو 405 TU3 موتور 1.4 لیتری : هر 70 هزار کیلومتر
• پژو 206 تیپ 2 : هر 70 هزار کیلومتر
• پژو 206 تیپ 5 : هر 60 هزار کیلومتر
• رانا : هر 60 هزار کیلومتر
• ال 90 : هر 45 هزار کیلومتر
• مگان 2000 : هر 60 هزار کیلومتر
• ریو : هر 65 هزار کیلومتر
• زانتیا : هر 65 هزار کیلومتر